Podobno w życiu nie ma nic bardziej pewnego niż zmiana. Nasze życie pędzi jak oszalałe. Wciąż spotykamy się z nowymi sytuacjami, ludźmi, wyzwaniami. Niektóre z wyzwań stawiamy przed sobą sami, a niektóre pojawiają się nagle, zaskakują nas i mobilizują do radzenia sobie z nimi. Bez względu na to, czy są to cele które sami chcemy osiągnąć np. nauczyć się języka obcego, czy raczej trudności jakie nas spotykają jak np. utrata pracy, wszystkie z nich wiążą się ze zmianą. Oznacza to, że są procesami i w związku z tym wymagają czasu. Przypomnij sobie jakąś zmianę, której dokonałeś, cel który zrealizowałeś.   Ile czasu Ci to zajęło? Miesiąc, pół roku, rok a może kilka lat? Pewnie w zależności od tego, jak duże było to wyzwanie, jego realizacja zajęła odpowiednio dużo czasu.

Jak wygląda proces zmiany?

Zastanawiasz się pewnie, czemu nie możemy wprowadzać zmian szybciej? Czemu skutecznie wprowadzane duże zmiany zajmują nawet kilka lat? Zmiana jest procesem, który ma swoją dynamikę. Nie można tego procesu przyspieszyć, gdyż jest on bardzo złożony. Wiąże się z naszą gotowością, motywacją, sytuacją w jakiej się znajdujemy. Warto znać jego strukturę. Łatwiej wtedy rozumieć to, co dzieje się z nami, gdy doświadczamy zmiany.

Dokonując zmiany przechodzimy przez następujące po sobie etapy:

Etap prekontemplacji – w tym stadium większość ludzi opiera się zmianie. Najchętniej nie zmienialiby siebie, ale rzeczywistość, która ich otacza. Jeśli podejmują jakiekolwiek kroki ku zmianie, najczęściej robią to za namową osób bliskich, które bardziej zauważają problem, niż one same. Na tym etapie nie docenia się korzyści wynikających ze zmiany, za to przecenia się jej koszty. Stąd szybko znajduje się wiele argumentów przekonujących, iż nie należy niczego zmieniać.

Etap kontemplacji – na tym etapie ludzie uznają, że mają problem i zaczynają poważnie myśleć o jego rozwiązaniu. Podejmują działania zmierzające do zrozumienia swojej trudności oraz poznania możliwych sposobów radzenia sobie z tą sytuacją. Nie są jednak jeszcze gotowi do wprowadzenia zmiany. Zmiana wiąże się bowiem zarówno z korzyściami, jak i z kosztami. Zdarza się, że na tym etapie pozostają przez dłuższy czas, czekając na tzw. „magiczny moment”, który pozwoli im rozpocząć działanie.

Etap przygotowania – przechodząc do tego etapu ludzie zaczynają koncentrować się na rozwiązaniu, a nie na problemie. Stąd więcej myślą o przyszłości, niż o przeszłości. Planują działania i podejmują próby ich wdrażania. Choć są zaangażowani w działanie, nie zawsze w pełni czują, że pokonali swoje wątpliwości. Stąd często potrzebują wsparcia i  poszukują argumentów za tym, że cel jaki przed sobą postawili jest właściwy.

Etap działania – jest dobrze zauważalny przez otoczenie, gdyż następuje wyraźny krok w kierunku celu. Jest to etap wymagający najwięcej czasu, zaangażowania i energii gdyż wiąże się z realizacją przygotowanego wcześniej planu.

Etap podtrzymania – jest niezwykle ważny. Przejście do działania nie oznacza bowiem pewnej zmiany zachowania. Uzyskane na poprzednich etapach efekty wymagają podtrzymania. Wiąże się to z zapobieganiem nawrotom i zaniechaniom, które mogą się pojawić zwłaszcza w trudniejszych momentach, kiedy nie jesteśmy przygotowani na długotrwały wysiłek.

Etap rozwiązania – jest ostatecznym celem wszystkich ludzi podejmujących zmianę. Nowy sposób działania jest ugruntowany, nie wymaga już wysiłku i nie jest podatny na kryzysy i zagrożenia.

Skoro życie jest zmianą, z pewnością w tym momencie stoisz przed jakimś wyzwaniem lub jesteś w trakcie jego realizacji. Na jakim etapie procesu zmiany jesteś? Co jeszcze przed Tobą? Mam nadzieję, że przybliżenie procesu zmiany pomoże Ci w skutecznej realizacji swojego celu. Duże znaczenie we wdrażaniu zmiany przypisuje się bowiem informacjom i świadomemu postępowaniu. Wiąże się to również ze znajomością samego procesu zachodzenia zmian.

Skuteczna zmiana

Skuteczność wprowadzania zmian zależy od wielu czynników. Jednym z nich jest właściwe przejście przez wszystkie etapy procesu zmiany. W literaturze można spotkać informacje, że osoby dokonujące zmian samodzielnie średnio trzy lub cztery razy przechodzą przez cykl zmiany aż osiągną cel, czyli trwałą zmianę. Dzieje się tak najczęściej dlatego, że na którymś z etapów zatrzymują się lub cofają do stadiów wcześniejszych pod wpływem niepowodzeń. To może zniechęcać, prawda? Skuteczną zmianę charakteryzuje jednak  wyciąganie wniosków z przeżytych doświadczeń. Dlatego osoba, która będąc w procesie zmiany cofnęła się do etapu poprzedzającego,  wyciągając wnioski ze swoich doświadczeń ma znacznie większe szanse na efektywną zmianę niż osoba, która tej zmiany w ogóle nie podjęła. Warto zatem rozpoczynać zmiany, stawiać przed sobą cele i podejmować wyzwania. Nawet jeśli procesy zmiany, przez które przechodzimy nie są idealne i tak mogą przybliżyć nas do upragnionego celu.